Analityk czy architekt biznesowy?

W moich dyskusjach z analitykami, którzy są świadomi istnienia czegoś takiego jak architektura korporacyjna pojawiają się czasami następujące pytania:

Kim jest architekt biznesowy?

Czy architekt biznesowy to inna rola niż analityk biznesowy?

Jakie są zadania realizowane przez architekta biznesowego?

Architekt biznesowy jest odpowiedzialny za pielęgnowanie domeny architektury biznesowej. W największym skrócie na podstawie specyfikacji TOGAF można powiedzieć, że architekt biznesowy przy użyciu odpowiednich technik i narzędzi powinien być w stanie:

• opisać aktualną i docelową architekturę biznesową (pryncypia, cele biznesowe, czynniki sterujące, aspekty organizacyjne, strategii, środowiska, produktów oraz procesy biznesowe),
• określić występujące luki pomiędzy aktualną i docelową architekturą,
• wskazać możliwości realizacji celów biznesowych skutkujące zwiększeniem potencjału organizacji,
• a następnie zdefiniować rozwiązania, które będą stanowić zakres potencjalnych projektów, dzięki którym organizacja będzie mogła maksymalizować zyski lub ograniczać koszty. 

+Andrzej Sobczak w artykule Analityk biznesowy vs. architekt biznesowy definiuje następujące odpowiedzialności architekta biznesowego:

• Przyjmuje perspektywę wartości biznesowej dostarczanej przez całą organizację.
• Współpracuje z dyrektorami programów, w celu ustalenia zakresu prac realizowanych w poszczególnych programach.
• Koncentruje się na zależnościach między programami.
• Ustala ze sponsorami budżety na poszczególne transze programów.
• Współpracuje z architektem IT.

Wyłania się z powyższego opisu obraz roli, która nie jest zaangażowana w realizację programów / projektów w organizacji. Zamiast tego czuwa nad wartościami biznesowymi dostarczanymi przez procesy biznesowe. Definiuje wymagania architektoniczne, które określają zakres programów / projektów. Na podstawie wartości tych wymagań dla biznesu oraz rozmaitych ograniczeń bierze udział w podejmowaniu decyzji o momencie uruchomienia wybranych inicjatyw. 

Jak jest tradycyjnie definiowana rola analityka biznesowego?

Zazwyczaj rola analityka biznesowego jest postrzegana przez pryzmat programów lub projektów. Projekt to ograniczone w czasie przedsięwzięcie, które dostarcza coś unikalnego dla organizacji. Projekty mają swój horyzont czasowy wynikający z harmonogramu, podczas gdy organizacja (na szczęście) nie ma takich ograniczeń.
Odpowiedzialności analityka biznesowego: to identyfikacja, dokumentowanie oraz zarządzanie wymaganiami. Analityk biznesowy ponadto odpowiada za modyfikację wymagań oraz dokonuje oceny proponowanych zmian na podstawie analizy wpływu.
Podstawowe obszary (knowledge areas) działań analityka biznesowego to wg BABOK:

• Business Analysis Planning and Monitoring - Planowanie i monitorowanie analizy biznesowej
• Elicitiation - Pozyskiwanie wymagań
• Requirements Management and Communication - Zarządzanie i komunikowanie wymagań
• Enterprise Analysis - Analiza przedsiębiorstwa
• Requirements Analysis - Analiza wymagań
• Solution Assessment and Validation - Ocena i walidacja rozwiązań

Oprócz analizy przedsiębiorstwa - wszystkie z tych obszarów związane są z realizacją projektów. Można zatem wnioskować, że w głównej mierze zadania analityka rzeczywiście dotyczą realizacji zadań projektowych. Jednakże oprócz nich, BABOK definiuje zadania analityka biznesowego również w obszarze analizy przedsiębiorstwa.
Przyjrzyjmy się zatem, czym wg BABOK jest analiza przedsiębiorstwa:

The Enterprise Analysis Knowledge Area describes the business analysis activities necessary to identify a business need, problem, or opportunity, define the nature of a solution that meets that need, and justify the investment necessary to deliver that solution. Enterprise analysis outputs provide context to requirements analysis and to solution identification for a given initiative or for long-term planning. Enterprise analysis is often the starting point for initiating a new project and is continued as changes occur and more information becomes available.

Zatem analiza przedsiębiorstwa oznacza czynności niezbędne do określenia potrzeb biznesowych, problemu lub możliwości, zdefiniowania natury rozwiązania, które realizuje potrzebę oraz oszacowania i uzasadnienia kosztów związanych z dostarczeniem rozwiązania. Analiza przedsiębiorstwa bywa punktem startowym dla zainicjowania nowego projektu.

Analityk biznesowy może być architektem biznesowym

Porównajmy teraz charakterystykę obszaru "Analiza przedsiębiorstwa" wg BABOK z charakterystyką domeny architektury biznesowej i zadań architekta biznesowego. W obu przypadkach jest mowa o celach lub potrzebach biznesowych, o definiowaniu możliwości realizacji tych celów oraz o formułowaniu rozwiązań wraz oceną budżetu czy też uzasadnieniu inwestycji. W obu przypadkach również mowa również o tym, że te rozwiązania są punktem wyjścia do startu nowych projektów.
Zarówno TOGAF, jak i BABOK w zbliżony do siebie sposób definiują te same zadania. Przy czym, pierwszy z nich przypisuje je do roli architekta biznesowego, a drugi do roli analityka biznesowego.
Uważam, że nie ma w tym sprzeczności, gdyż obydwa standardy opisują to same zagadnienia z różnych perspektyw.
W rzeczywistości organizacja, która zatrudnia grono analityków biznesowych z reguły dywersyfikuje zadania między nimi. W związku z tym, w praktyce określony podzbiór analityków biznesowych realizuje zadania związane z architekturą biznesową / analizą przedsiębiorstwa, inni zaś realizują zadania analityka biznesowego lub analityka systemowego w ramach bieżących projektów.
Taki podział wśród analityków przedstawia poniższy rysunek.

Zaproponowany przeze mnie podział typów analityków jest analogiczny do często spotykanego w organizacjach podziału wśród architektów:

• architekt korporacyjny,
• architekt rozwiązania,
• architekt systemu.

Podsumowując, nie każdy analityk biznesowy to architekt biznesowy. Ale gdy organizacja decyduje się wdrożyć architekturę korporacyjną, wówczas w pierwszej kolejności powinna poszukać kandydatów na architektów biznesowych wśród analityków biznesowych.